Het menselijke bewegingssysteem bestaat uit het skelet, spierstelsel en het zenuwstelsel. Een combinatie van deze drie zorgt ervoor dat er beweging mogelijk is. Deze drie systemen zijn dus allen nodig en moeten samen werken om beweging te kunnen produceren. Wanneer er bijvoorbeeld door een ziekte of blessure een systeem wat minder werkt dan zal dit van invloed zijn op het bewegingspatroon. Hieronder wordt het centrale zenuwstelsel van de mens onder de loep genomen en wat de specifieke functies zijn van het centrale zenuwstelsel bij het beoefenen van een sport als fitness.
Werking van het centrale zenuwstelsel
Gedurende de dag neemt het lichaam veel invloeden op vanuit de omgeving. Je ruikt bepaalde geuren, voelt het wanneer iemand je aanraakt en je neemt het waar wanneer je in beweging bent. Veel van deze handelingen zoals lopen, praten, doe je bewust en kun je zelf aansturen. Veel spierbewegingen gebeuren echter zonder dat je erover na hoeft te denken. Zo hoef je gelukkig zelf niet het kloppen van je hart aan te sturen en hoef je ook niet na te denken over iedere ademhaling. Al deze sensaties en spierbewegingen worden opgevangen en gecontroleerd door het zenuwstelsel.
Functies van het zenuwstelsel
Het zenuwstelsel is onder te verdelen in twee structurele eenheden:
Het Centrale Zenuwstelsel
- Grote hersenen (Cerebrum)
- Kleine hersenen (Cerebellum),
- Hersenstam
- Ruggenmerg.
Perifere Zenuwstelsel
- Craniale zenuwen
- Spinale zenuwen
- Ganglia.
- Samen hebben het Centrale en Perifere zenuwstelsel drie functies:
- Het collecteren van informatie
- Het verwerken en evalueren van deze informatie
- Reageren op de informatie
Functionele divisies van het zenuwstelsel
Om het nog wat lastiger te maken zijn er twee functionele divisies van het zenuwstelsel:
Sensorische zenuwstelsel
Vangt sensorische informatie op d.m.v. receptoren en stuurt de informatie door naar het Centrale Zenuwstelsel. Onder het sensorische zenuwstelsel valt alle informatie dat wordt opgevangen door middel van: Een aanraking, pijn, spanning, vibraties, temperatuur en proprioceptie (de positionering van je lichaam) hieronder behoren ook de speciale zintuigen zoals; proeven, zien, horen, balans en het reukvermogen.
We krijgen ook nog sensorische informatie binnen waar we geen invloed op uit kunnen oefenen en dat is afkomstig van onze organen. Denk aan het uitrekken van je maag wanneer je veel hebt gegeten. Je voelt dan dat je vol zit en dat is ook een signaal dat je opvangt.
De andere functionele divisie van het zenuwstelsel is het motorische zenuwstelsel.
Motorische zenuwstelsel
Het Centrale Zenuwstelsel heeft de sensorische informatie ontvangen en verwerkt en reageert met een motorische reactie. Een motorische reactie is vrijwillig wanneer wij bijvoorbeeld onze spieren bewegen om ons te verplaatsen. Hier kunnen wij zelf invloed op uitoefenen, omdat je namelijk zelf kunt bepalen om een bepaald lichaamsdeel te bewegen. Er zijn echter ook spieren en klieren in ons lichaam waar wij geen controle over hebben. Dit is het geval bij glad spierweefsel, hartspierweefsel en onze klieren. Dit wordt ook wel het autonome zenuwstelsel genoemd.
Het autonome zenuwstelsel bestaat uit het sympathische zenuwstelsel (fight or flight response) en het parasympathische zenuwstelsel (rest and digest). Het sympathische zenuwstelsel is ervoor om ons klaar te maken voor een vecht of vlucht reactie. Deze reactie is in de huidige tijd wat minder van belang maar heeft veel mensen vroeger helpen overleven, wanneer zij bijvoorbeeld oog in oog kwamen te staan met wilde dieren. Een aantal fysiologische veranderingen die plaatsvinden tijdens de vecht of vlucht reactie zijn:
- Verhoogde hartslag
- De ademhaling versnelt
- Spijsvertering wordt vertraagd
- Er wordt adrenaline en cortisol aangemaakt
- Spieren spannen zich aan
- Er stroomt meer bloed naar de armen en benen
Het centraal zenuwstelsel bij fitness
Nu kan er ook nog sprake zijn van een vecht of vlucht reactie, bijvoorbeeld in enge situaties of tijdens het sporten. Het tegenovergestelde kan ook gebeuren, dit is vooral tijdens de rest and digest fase. Dit is onderdeel van het parasympathische zenuwstelsel. Het lichaam wordt dan klaar gemaakt om tot rust te komen en om het eten goed te kunnen verteren om de voedingsstoffen die het lichaam nodig heeft goed te kunnen verwerken.
Het zenuwstelsel van de mens is een groot en complex systeem. Er is zowel een functionele als structurele beschrijving van deze stelsels die dan ook nog eens in elkaar overlopen. Het zenuwstelsel is het communicatiesysteem van het lichaam. Informatie wordt opgevangen door receptoren en doorgestuurd naar het centrale zenuwstelsel. Vervolgens wordt die informatie verwerkt en wordt er tot actie over gegaan; bijvoorbeeld het aansturen van een skeletspier. Het verwerken van deze informatie gaat super snel, denk er bijvoorbeeld aan hoe snel je in staat bent om je hand weg te trekken wanneer je die per ongeluk verbrand.